بیش فعالی (ADHD) چیست؟

بیش فعالی (ADHD) یکی از شایع ترین اختلالات عصبی رشدی دوران کودکی است. معمولاً برای اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می شود و اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در توجه، کنترل رفتارهای تکانشی مشکل داشته باشند (ممکن است بدون فکر کردن به نتیجه عمل کنند)، یا بیش از حد فعال باشند.

علائم و نشانه های بیش فعالی

مشکلات رفتاری و تمرکز نداشتن در کودکان یک امر کاملا طبیعی است. با این حال، کودکان مبتلا به بیش فعالی (ADHD) از این لحاظ رشد طبیعی و کامل خود را ندارند. علائم ادامه می یابد، می تواند شدید باشد و می تواند در مدرسه، خانه یا با دوستان مشکل ایجاد کند.

کودک مبتلا به ADHD ممکن است:

• رویاپردازی زیاد
• فراموشی و گم کردن وسایل
• بی قراری
• صحبت زیاد
• بی دقتی و ریسک غیرضروری
• مقاومت سخت در برابر وسوسه
• در کنار آمدن با دیگران مشکل دارند

انواع بیش فعالی

بسته به اینکه کدام نوع علائم در فرد قوی‌تر است، ADHD خود را به سه طریق مختلف را نشان می‌دهد:

• عمدتاً بی توجه: سازماندهی یا تکمیل یک کار، توجه به جزئیات، یا پیروی از دستورالعمل ها یا مکالمات برای فرد سخت است. فرد به راحتی حواسش پرت می شود یا جزئیات کارهای روزمره را فراموش می کند.
  
• عمدتاً بیش فعال- تکانشی: فرد زیاد بیقرار می شود و صحبت می کند. نشستن طولانی مدت سخت است (مثلاً برای صرف غذا یا در حین انجام تکالیف). کودکان کوچکتر ممکن است به طور مداوم بدوند، بپرند یا از چیزی بالا بروند. فرد احساس بی قراری می کند و با تکانشگری مشکل دارد. شخصی که تکانشی است ممکن است حرف های دیگران را زیاد قطع کند، چیزهایی را از مردم بگیرد یا در زمان های نامناسب صحبت کند. برای فرد سخت است که منتظر نوبت خود بماند یا به دستورات گوش دهد. فردی که تکانشگر است ممکن است بیش از دیگران تصادفات و جراحات داشته باشد.
  
• ترکیبی: علائم دو نوع فوق به یک اندازه در فرد وجود دارد.

از آنجا که علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند، رفتار فرد نیز در طول زمان ممکن است تغییر کند.

دلایل بیش فعالی

محققان در تلاش برای یافتن راه‌های بهتری برای مدیریت و کاهش شانس ابتلای فرد به ADHD، علت (ها) و عوامل خطر را مطالعه می‌کنند. علت(ها) و عوامل خطر بیش فعالی ناشناخته است، اما تحقیقات کنونی نشان می دهد که ژنتیک نقش مهمی ایفا می کند. مطالعات اخیر عوامل ژنتیکی را با بیش فعالی مرتبط می کند.

علاوه بر ژنتیک، محققان در حال بررسی سایر علل احتمالی و عوامل خطر از جمله:

• آسیب مغزی
• قرار گرفتن در معرض خطرات محیطی (مانند سرب) در دوران بارداری یا در سنین پایین
• مصرف الکل و تنباکو در دوران بارداری
• زایمان زودرس
• وزن کم هنگام تولد

تحقیقات از دیدگاه های رایج مبنی بر اینکه ADHD ناشی از خوردن قند زیاد، تماشای بیش از حد تلویزیون، فرزندپروری، یا عوامل اجتماعی و محیطی مانند فقر یا هرج و مرج خانوادگی است، پشتیبانی نمی کند. البته، بسیاری از چیزها، از جمله این موارد، ممکن است علائم را بدتر کند، به خصوص در افراد خاص. اما شواهد به اندازه کافی قوی نیستند که به این نتیجه برسیم که آنها دلایل اصلی بیش فعالی هستند.

تشخیص بیش فعالی

تصمیم گیری در مورد اینکه آیا کودک مبتلا به ADHD است یا خیر، فرآیندی با چندین مرحله است. هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص ADHD وجود ندارد و بسیاری از مشکلات دیگر مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب و انواع خاصی از ناتوانی های یادگیری می توانند علائم مشابهی داشته باشند. یکی از مراحل این فرآیند شامل انجام یک معاینه پزشکی، از جمله تست های شنوایی و بینایی، برای رد سایر مشکلات با علائمی مانند ADHD است. تشخیص بیش فعالی معمولاً شامل چک لیستی برای ارزیابی علائم ADHD و گرفتن سابقه کودک از والدین، معلمان و گاهی اوقات از کودک است.

درمان بیش فعالی

در بیشتر موارد، ADHD با ترکیبی از رفتار درمانی و دارو درمان می شود. برای کودکان پیش دبستانی (4-5 ساله) مبتلا به ADHD، رفتار درمانی، به ویژه آموزش برای والدین، به عنوان اولین خط درمان قبل از آزمایش دارو توصیه می شود. اینکه چه چیزی بهتر عمل می کند می تواند به کودک و خانواده بستگی داشته باشد. برنامه های درمانی خوب شامل نظارت دقیق، پیگیری و ایجاد تغییرات در صورت نیاز در طول مسیر خواهد بود.

مدیریت علائم

سالم بودن برای همه کودکان مهم است و می تواند به ویژه برای کودکان مبتلا به بیش فعالی مهم باشد. علاوه بر رفتاردرمانی و دارو درمانی، داشتن یک سبک زندگی سالم می تواند مقابله با علائم ADHD را برای کودک شما آسان تر کند.

در اینجا چند رفتار سالم وجود دارد که ممکن است کمک کند:

• ایجاد عادات غذایی سالم مانند خوردن مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل و انتخاب منابع پروتئین بدون چربی
• فعالیت بدنی روزانه بر اساس سن
• محدود کردن میزان زمان تماشای روزانه تلویزیون، کامپیوتر، موبایل و سایر وسایل الکترونیکی
• خواب کافی شبانه بر اساس سن

بیش فعالی در بزرگسالان

ADHD می تواند تا بزرگسالی ادامه یابد. برخی از بزرگسالان ADHD دارند اما هرگز تشخیص داده نشده اند. این علائم می تواند باعث ایجاد مشکل در محل کار، خانه یا روابط شود. علائم ممکن است در سنین بالاتر متفاوت به نظر برسند، به عنوان مثال، بیش فعالی ممکن است به عنوان بی قراری شدید ظاهر شود. هنگامی که نیازهای بزرگسالی افزایش می یابد، علائم می توانند شدیدتر شوند. برای اطلاعات بیشتر در مورد تشخیص و درمان در طول عمر، لطفاً از وب سایت های مرکز منابع ملی در مورد ADHD و مؤسسه ملی بهداشت روان بازدید کنید.